Hemoptizi Nedir

Öksürürken kan gelmesi yaşayanlar, balgamda kan ile karşılaşanlar ya da gece uyurken ağızdan kan gelmesi üzere durumlarla karşı karşıya kalanlar, hemoptizi nedir diye merak etmektedirler. Teneffüs yollarında bulunan damarlardan birinin bronşa açılması ile oluşan öksürükle kan yada kanlı balgam çıkarmak, hemoptizi ne demek sorusunun karşılığıdır.

Hemoptizi, teneffüs yollarıyla ilgili olan çabucak hemen her hastalıkta görülebilmektedir. Kan tükürme bazen bronşit üzere daha kolay hastalıklarda görülebilmekle birlikte, bazen akciğer kanseri, tüberküloz (verem), pulmoer emboli(akciğere pıhtı atması) üzere önemli, erken teşhis konulması hayati kıymete sahip olabilen kimi hastalıklarda da görülebildiği için, teneffüs yolu hastalıklarının belirtileri ortasında özel bir yere sahiptir.

Kan Tükürme

Kan tükürme genel olarak teneffüs yolunda yaşanan sorunların bir sonucu olarak karşımıza çıkar. Sıklıkla kronik bronşit ya da bronşetakzi kaynaklı bir kan tükürme ile karşı karşıya kalınır. Öte yandan, verem, kalp yetmezliği, bronş sorunları, pnömoni ve akciğerde oluşmuş olabilecek bir kan pıhtısı üzere nedenler de kan tükürme meselesiyle karşı karşıya bırakabilir.

Ağızdan tükürükle kan gelmesi, gece uyurken ağızdan kal gelmesi, öksürürken kan gelmesi ya da balgamda kan bulma üzere durumlar yaşayan insanların kesinlikle bir doktora denetim edilmesi gerekir. Kan tükürme hafife alınabilecek bir durum değildir.

Vakit zaman kan tükürme sonucunda dispne denilen nefes darlığı sorunları de yaşanabilir. Öksürük nöbeti, nefes darlığı ve bunlara bağlı kan tükürme üzere durumlarda bir doktora başvurmak, durum daha da berbat bir halde ise 112’yi arayarak yardım istemek yararlı olacaktır.

Hematemez Nedir

Hemoptizi sıklıkla, ağız ve burundan kaynaklanan kan gelmesi ve gastrointestinal sistemden kaynaklanan ve hematemez denen ağızdan kan gelmesi ile karıştırılmaktadır. Ayırıcı teşhiste kan gelmesi öksürükle olurken ağız, burun ve boğazdan kan gelmesinde genellikle kan sızıntı şeklinde olmakta ve tükürükle gelmektedir. Hemoptizi, hematemez ayrımında ise şunlara dikkat edilmelidir. Hemoptizide gelen kan parlak kırmızı ve genellikle köpüklüdür.

Hematemez de ise kusarken kan gelmesi yaşanır, kahve telvesi renginde ve bol partiküllüdür. Hematemez, genellikle mide ya da on iki parmak bağırsak ülserlerinde kanamalar yaşanması sebebiyle olur. Mide yahut yutak borusu irritasyonları da kusarken kan gelmesi halinde sonuçlar doğurabilir. Karaciğer hastalıkları da hematemez yaşanmasına ve ağızdan kan gelmesi durumunun yaşanmasına neden olabilir.

Vakit zaman yutak borusu yırtılmalarında da kanamalar görülebilir. Sıklıkla fazla alkol tüketimi sonucunda oluşan şiddetli kusma ya da ağır öksürük sonucu yutak borusu yırtılmaları görülür. Öte yandan nadiren de olsa mide ya da özefagus kanserleri sebebiyle ağızdan kan gelmesi yaşandığı bilinmektedir. Tüm bunlar hematemez nedir sorusunun cevabını oluştururlar.

Masif Hemoptizi

Hemoptizi de en kıymetli konulardan birisi hiç elbet gelen kanın ölçüsüdür. Ortak bir karar olmasa da bir seferde 100 cc (bir çay bardağı) ya da günde toplam 600 cc (üç su bardağı) kadar kan gelmesi masif hemoptizi olarak isimlendirilir. Masif hemoptiziler hayati tehlike oluşturabileceği için yatarak takip ve tedavi edilmelidir. İnsan toplam akciğer volümü yaklaşık 500 cc olduğu göz önünde bulundurulduğunda kan dışarı atılamayıp da bronşların içine dolarsa bu kişinin kendi kanıyla boğulmasına neden olabilir.

Akciğerlerde iki kan deveranı vardır, biri akciğerleri besleyen kan deveranı (bronşiyal), oburu de bedende oksijeni azalmış, karbondioksiti artmış kanın oksijenlendirilmek üzere akciğerlere getiren sirkülasyon sistemidir(pulmoner). Masif kanamalar daha çok yüksek basınca sahip bronşiyal sistemden kaynaklanır.

Hemoptizi Nedenleri

En sık görülen hemoptizi nedenleri, akut bronşitler, kronik bronşitler, pnömoni(zatüre), tüberkülozdan oluşan enfeksiyonlar, akciğer kanserleri, bronşiektazilerdir. Enfeksiyonlar, hemoptizilerin yaklaşık yüzde 50 – 70 ortasında değişen oranlarda sebebini oluşturmaktadır.

Sıklıkla bakteriyel enfeksiyonlar hemoptizi nedeni olurken, influenza (grip) ve HIV(AIDS) üzere virüsler de hemoptizi nedenleri ortasında yer alabilmektedir. Kronik bronşitler de, yıl içerisinde birkaç kere tekrarlayan hemoptizilere neden olabilir. Akciğer kanserleri ise, hemoptizilerin yaklaşık yüzde 20’sinden sorumludur. Endometriozis olarak isimlendirilen bir bayan hastalığı da hemoptizinin az nedenleri ortasında yer alır ve tipik olarak kanamalar adet periyotlarında meydana gelebilir.

Bu kanamalar katemenial hemoptizi olarak isimlendirilir. Arsenik, asbest, nikel, eter üzere bir kadro çevresel etkenlere maruziyet de hemoptiziye neden olabilmektedir. Birtakım parazitik enfeksiyonlar da akciğerleri tuttuğunda hemoptiziye sebep olabilmektedir. Akciğere pıhtı atması, arteriovenöz malformasyonlar, arteriel anevrizmalar üzere damarsal hastalıklar da hemoptizi hastalığının yaşanmasına sebebiyet verebilir. Her türlü tetkike karşın yaklaşık yüzde 10 hastada, hemoptizinin sebebi bulunamaz ve bu durum idiopatik (sebepsiz) hemoptizi olarak isimlendirilir.

Tanı Yöntemleri

Kan tükürmenin nedenlerini tespit etmek için en sık başvurulan hemoptizi teşhis formülleri, kan – balgam tetkikleri, direk akciğer grafisi, tomografi, digital substrat anjiografi (DSA) ve bronkoskopidir. Direk akciğer grafileri hemoptizi nedenlerini saptamada düşük hassaslığa sahiptir.

Bu nedenle sıklıkla başta tomografi olmak üzere öbür teşhis metotlarına gereksinim duyulmaktadır. Tomografi, kan tükürme nedenlerini saptamada yüzde 60’dan yüzde 100’lere kadar değişen oranlarda sensitiviteye sahiptir. Hemoptizi değerlendirmesinde tomografi ile bronkoskopinin birlikte kullanılması, teşhis oranını hayli arttırmakta ve mutlak suretle önerilmektedir.

Bronkoskopi ile hem kan tükürme sebebi araştırılabilirken hem de bazen, bilhassa de masif hemoptizilerde, kanamanın durdurulmasını sağlayabilmektedir.

Hemoptizi Tedavisi

Hemoptizinin idaresinde 3 temel gaye vardır. Birincisi kanamanın bronşların içine dolarak nefes almayı engellemenin önlenmesi, ikincisi kanamanın durdurulması, üçüncüsü de hemoptiziye neden olan hastalığın tedavi edilmesidir. Fakat bu formda gerçek hemoptizi tedavisi yapılmış olur.

Hemoptizilerin tedavisi sebebe yönelik olarak yapılır, masif hemoptizilerde, acil müdahale gerekebilir. Bunun için bronkoskopi, embolizasyon(kanayan damarın tıkanması) ve cerrahi müdahale gerekebilmektedir. Masif hemoptizi yaşayan bir hastanın disiplinlerarası bir yaklaşım ile ağır bakım ünitesinde gözlenmesi gerekebilir.